Leidschendam-voorburg

Het zijn spannende dagen voor de FNV top en het ledenparlement van de grootste vakbond. Ruim twee derde van de Nederlanders had sympathie voor de stakingen in het OV en werkonderbrekingen in de bouw en metaalsector. Die sympathie is niet verwonderlijk omdat jong en oud duidelijkheid willen over de AOW leeftijd en de toekomst van het pensioenstelstel.

Met het principe akkoord dat de bonden sloten met minister Koolmees en de VNO nemen zij een groot risico. Nu het ledenparlement zich kritisch uitlaat en a.s. zaterdag de leden in een referendum stemmen over dit akkoord, bestaat de kans dat de FNV alleen verliezers kent. Het laat zich aanzien dat 40% van de FNV leden tegen stemt. Te weinig voor een meerderheid maar genoeg om de heren Busker en Elzinga terug te sturen naar de onderhandelingstafel. Stemt de FNV top in met het akkoord dan loopt zij het risico dat actieve vakbondsleden in de toekomst minder actiebereid zijn of dat bestuurders moeten opstappen omdat zij niet meer op de steun van hun kaderleden kunnen rekenen.

Samen met veel mensen in dit land zien de FNV leden dat dit akkoord een wassen neus is. Boze zestigers verliezen hun uitzicht op een aantal jaren gezonde pensionering en dreigen de bond en de politiek de rug toe te keren. Verwonderlijk is dat niet want van de vier belangrijkste eisen is er niet een ingewilligd. De AOW leeftijd wordt tijdelijk bevroren op 66 en 4 maanden maar stijgt daarna mee met het onzekere scenario van de levensverwachting. Voor een kleine groep ouderen betekent dit een paar maanden eerder stoppen. Maar voor alle anderen zit eerder stoppen er niet meer in. De eis van 66 jaar is oud genoeg en 45 jaar is lang genoeg lijkt daarmee verkwanseld. Wie nu 40 is mag tot zijn 68 en 6 maanden werken en wie nu 55 is tot zijn 67 en 6 maanden. Ook voor de zware beroepen is nagenoeg niets bereikt. Per sector kunnen nu afspraken worden gemaakt over 3 jaar eerder stoppen. Maar de boete op eerder stoppen blijft bestaan. Boven een inkomen van €19.000 per jaar gaat de gepensioneerde havenwerker of betonvlechter 52 procent belasting betalen, een percentage dat nu van toepassing is op inkomens die de € 68.500 bruto per jaar te boven gaan. Los van de vraag of mensen in zware beroepen op die leeftijd hun werk nog kunnen doen, moeten zij gedurende 3 jaar het AOW gat overbruggen. Werkgevers gaan dat niet vrijwillig betalen en dus betaalt de gepensioneerde zelf door vervroegde opname van het pensioen voor de AOW leeftijd. Dat zorgt voor een lager pensioen na de AOW leeftijd.

De eis van indexering voor elke generatie wordt bij lange na niet gehaald. De rekenrente, die werkt als een rem op de indexering, blijft bestaan. Daarnaast wordt verhoging van het pensioen afhankelijk van op de beurs behaalde beleggingsresultaten. Opnieuw neemt de FNV een levensgroot risico. Het inkomen van werkenden en gepensioneerden wordt daarmee gereduceerd tot een kansspel. In het verleden behaalde resultaten bieden ook hier geen garantie voor de toekomst. Gekscherend spreken critici dan ook van casinopensioenen!

Een goed pensioen is een kwestie van fatsoen. Daar valt weinig tegen in te brengen. Daarom is het verrassend om te zien dat ook aan de pijlers van het meest fatsoenlijke pensioenstelsel wordt getornd. De doorsneesystematiek waarin elke deelnemer even veel in de pensioenpot stopt verdwijnt. Dankzij dit systeem krijgen ouderen van nu een hoger pensioen omdat de inleg van jongeren langer rendeert. Op hun beurt zullen de jongeren van nu daar later profijt van hebben omdat de generatie na hen het zelfde doet.

Door de doorsneesystematiek los te laten zouden jongeren in de toekomst een hoger pensioen kunnen krijgen. In theorie klopt dat, maar de praktijk is anders. Op de huidige arbeidsmarkt krijgen jongeren zelden een vast contract. Zij werken in flexbanen of als zzp'er. Daar over bouw je helemaal geen pensioen op. Met het afschaffen van deze systematiek lopen oud en jong een enorm risico. Het betekent een lager pensioen voor de ouderen van nu en een onzeker pensioen voor de ouderen van de toekomst. Hiermee krijgen Koolmees en de werkgevers wat ze wilden, namelijk vergaande flexibilisering van het pensioenstelstel.  Het gevolg is dat generaties tegen elkaar worden uitgespeeld. Niet langer trekken jong en oud samen op. In tegendeel. Jong en oud worden elkaars concurrenten in plaats van bondgenoten. Hiermee loopt de FNV een drie dubbel risico. Op de eerste plaats vervreemd zij zich van de samenleving omdat ze de sympathie voor acties en stakingen dreigt te verspelen. Op de tweede plaats verliest zij haar traditionele achterban die solidariteit verkiest boven flexibilisering. Op de derde plaats zullen  jongeren steeds moeilijker de weg naar de vakbeweging weten te vinden. Het is te hopen dat het ledenparlement van de FNV die heilloze weg afwijst en kiest voor een fatsoenlijke AOW leeftijd met het behoud van een beproefd pensioenstelsel, boven een flexstelsel van casinopensionering.

Piet de Ruiter - is vakbondsactivist en oud parlementariër voor de SP